विनोद परियार :: Binod Pariyar - लुम्बिनी राइज

सुजनको आपराधिक श्रृखला : तीन आमाछोरीको बीभत्स हत्या बिहीबार, जेठ १५, २०८२ सुजनको स्थायी ठेगाना तानसेन नगरपालिका ७ नम्बरमा पर्छ । यी तिनै सुजन हुन जसले आफ्नै सहोदर माइलो दाजुको हत्या अभियोगमा ९ वर्ष जेल बसेका थिए । सहोदर दाजुको हत्या अभियोगमा जन्मकैदको सजाय भोगेका उनको कार्यशैली र आचार सुधार भएको भन्दै ७८ सालमा तत्कालिन सरकारले संविधान दिवसको सन्दर्भ पारेर आममाफी दिएको... सुजनको स्थायी ठेगाना तानसेन नगरपालिका ७ नम्बरमा पर्छ । यी तिनै सुजन हुन जसले आफ्नै सहोदर माइलो दाजुको हत्या अभियोगमा ९ वर्ष जेल बसेका थिए । सहोदर दाजुको हत्या अभियोगमा जन्मकैदको सजाय भोगेका उनको कार्यशैली र आचार सुधार भएको भन्दै ७८ सालमा तत्कालिन सरकारले संविधान दिवसको सन्दर्भ पारेर आममाफी दिएको थियो । तर उनले निकै क्रुरताका साथ पूर्व श्रीमती र २ बच्चाहरुकाे हत्या गरेर अपराध कर्म छाडेनन् ।

गर्विलो इतिहास बोकेको महाविर पुस्तकालय शनिबार, जेठ १०, २०८२ बुटवल – पुस्तकालय स्थापना गरेबापत जेल जानुपर्छ भन्ने सुन्दा अहिलेका पुस्तालाई पत्याउन मुस्किल पर्छ । तर, ७५ वर्षअघि पुस्तकालय स्थापना गरेबापत जेल जानुपरेको उदाहरण बुटवलमा भेटिन्छ । नेपालकै पुरानोमध्येको एक महावीर पुस्तकालय स्थापना गरेबापत तत्तकालिन राणा शासकबाट पुस्तकालयका संस्थापक ओमशंकर श्रेष्ठ र स्व.सत्यलालले ९ महिना जेल जीवन बिताउनुपरेको थियो । बुटवल – पुस्तकालय स्थापना गरेबापत जेल जानुपर्छ भन्ने सुन्दा अहिलेका पुस्तालाई पत्याउन मुस्किल पर्छ । तर, ७५ वर्षअघि पुस्तकालय स्थापना गरेबापत जेल जानुपरेको उदाहरण बुटवलमा भेटिन्छ । नेपालकै पुरानोमध्येको एक महावीर पुस्तकालय स्थापना गरेबापत तत्तकालिन राणा शासकबाट पुस्तकालयका संस्थापक ओमशंकर श्रेष्ठ र स्व.सत्यलालले ९ महिना जेल जीवन बिताउनुपरेको थियो ।

छैठाैंका पूर्वअध्यक्ष बिमलले मसालसँगको असन्तुष्टि बुटवल आएर खोले (भिडियाे अन्तरवार्ता) बिहीबार, जेठ ८, २०८२ बुटवल – कुनै बेला नेकपा मसालको विद्यार्थी राजनीतिका चर्चित पात्र बिमल पोखरेलले अब आफू नयाँ अभियानमा सामेल भएको खुलासा गरेका छन् । नेकपा मसालका बारेमा पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जालमा कटाक्ष गर्दै आएका पोखरेलले नेपालका कम्यूनिष्ट पार्टीहरुबाट मुलुकलले निकास नपाउने बताउँदै अब प्राकृतिक स्वतन्त्रता सहितको अभियान थाल्ने घोषणा गरेका हुन । बुटवल – कुनै बेला नेकपा मसालको विद्यार्थी राजनीतिका चर्चित पात्र बिमल पोखरेलले अब आफू नयाँ अभियानमा सामेल भएको खुलासा गरेका छन् । नेकपा मसालका बारेमा पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जालमा कटाक्ष गर्दै आएका पोखरेलले नेपालका कम्यूनिष्ट पार्टीहरुबाट मुलुकलले निकास नपाउने बताउँदै अब प्राकृतिक स्वतन्त्रता सहितको अभियान थाल्ने घोषणा गरेका हुन ।

विनाकारण बुटवलका सुदीपले बगाए जम्भुकश्मिरमा रगत बिहीबार, वैशाख ११, २०८२ बुटवल - भारत जम्मुकस्मिर घुम्न गएका बेला बुटवलका सुदीप न्यौपानेको आतंककारी हमलामा परि मृत्यू भएको छ । सुदीप आमा रीमा पाण्डे (रीमकला), वहिनि सुष्मा र ज्वाई उज्जवल काफ्ले सहित भ्रमणका लागि पहलगामको बैसारन पुगेका थिए । भारतीय सञ्चारमाध्यमका अनुसार सो ठाउँमा मंगलबार आतंककारी समूहले एकाएक गोली प्रहार गर्न थाल्यो ।... बुटवल - भारत जम्मुकस्मिर घुम्न गएका बेला बुटवलका सुदीप न्यौपानेको आतंककारी हमलामा परि मृत्यू भएको छ । सुदीप आमा रीमा पाण्डे (रीमकला), वहिनि सुष्मा र ज्वाई उज्जवल काफ्ले सहित भ्रमणका लागि पहलगामको बैसारन पुगेका थिए । भारतीय सञ्चारमाध्यमका अनुसार सो ठाउँमा मंगलबार आतंककारी समूहले एकाएक गोली प्रहार गर्न थाल्यो । त्यहि पर्यटकीय स्थलमा आमा रीमा, वहिनी सुष्मा र ज्वाई उज्जवल सहित भ्रमण गरिरहेका बुटवलमाथि आतंककारीले गोली प्रहार गरी सुदीपको हत्या गरे ।

भुईँमान्छेको धरातल नेताहरुले बिर्से, अब सुध्रन ढिला नगरौं : डा. विन्दा पाण्डे (भिडियाे अन्तरवार्ता) बुधबार, वैशाख १०, २०८२ बुटवल – नेकपा एमालेका निलम्बित स्थायी कमिटि सदस्य डा. विन्दा पाण्डेले भुईँमान्छेलाई प्राथमिकता राखेर नेताहरु अगाडि बढनुपर्ने बताएकी छन् । उनले मुलुकमा नयाँ संविधान निर्माण भएपछि त्यसलाई कार्यान्वयनका लागि आवश्यक पर्ने ऐन, नियमहरु बनाउन नसक्दा निराशाहरु देखिएको बताएकी हुन । बुटवल – नेकपा एमालेका निलम्बित स्थायी कमिटि सदस्य डा. विन्दा पाण्डेले भुईँमान्छेलाई प्राथमिकता राखेर नेताहरु अगाडि बढनुपर्ने बताएकी छन् । उनले मुलुकमा नयाँ संविधान निर्माण भएपछि त्यसलाई कार्यान्वयनका लागि आवश्यक पर्ने ऐन, नियमहरु बनाउन नसक्दा निराशाहरु देखिएको बताएकी हुन ।

लुम्बिनीमा पर्यटकमैत्री वातावरण बनाऔं सोमबार, वैशाख ८, २०८२

नेपाली मिडियामा दलित महिलाको सहभागिता र सवाल सोमबार, चैत ११, २०८१ नेपाली पत्रकारहरुको साझा छाता संगठन नेपाल पत्रकार महासंघको ७ दशक लामो इतिहासमा एक जना पनि दलित र महिला अध्यक्षमा निर्वाचित भएका छैनन् । वि.स. २०५३ सालमा नेपाल पत्रकार महासंघ रुपन्देही शाखाको अध्यक्षमा पहिलो पटक दलित समुदायबाट विनोद पहाडीले अध्यक्ष भएर नयाँ रेकर्ड बनाउनुभयो । नेपाली पत्रकारहरुको साझा छाता संगठन नेपाल पत्रकार महासंघको ७ दशक लामो इतिहासमा एक जना पनि दलित र महिला अध्यक्षमा निर्वाचित भएका छैनन् । वि.स. २०५३ सालमा नेपाल पत्रकार महासंघ रुपन्देही शाखाको अध्यक्षमा पहिलो पटक दलित समुदायबाट विनोद पहाडीले अध्यक्ष भएर नयाँ रेकर्ड बनाउनुभयो ।

चौपारी ढल्दा मन रोयो आइतबार, चैत १०, २०८१ बुटवल–गोरुसिंगे सडक विस्तारका क्रममा धमाधम साना ठूला रुखहरु काटिए । त्यसरी धमाधम रुख काटिरहदा बुटवल १४ ढवाहकी ८८ बर्षिय ललिसरा छन्त्याललाई भने निकै पिरोल्यो । आफ्नै आखाँ अगाडि सडकछेउका वर–पिपलका चौपारीहरु ढल्दा छन्त्याललाई घर नै ढलेजस्तो लाग्यो । ‘सानो विरुवा रोपेर हुर्काएको हुँ, मेरा बच्चासँगै हुर्किएको बरपिपल काट्दा धेरै दुःख... बुटवल–गोरुसिंगे सडक विस्तारका क्रममा धमाधम साना ठूला रुखहरु काटिए । त्यसरी धमाधम रुख काटिरहदा बुटवल १४ ढवाहकी ८८ बर्षिय ललिसरा छन्त्याललाई भने निकै पिरोल्यो । आफ्नै आखाँ अगाडि सडकछेउका वर–पिपलका चौपारीहरु ढल्दा छन्त्याललाई घर नै ढलेजस्तो लाग्यो । ‘सानो विरुवा रोपेर हुर्काएको हुँ, मेरा बच्चासँगै हुर्किएको बरपिपल काट्दा धेरै दुःख लागेकोे’ छन्त्यालले भनिन ‘चौपारी बचाएर सडक बनाए हुन्थ्यो ।’ छन्त्यालको घर अगाडि सडकको किनारमा रहेको चौपारी मासिएकोमा उनलाई दुःख लाग्नुका केही कारण छन् ।

लुम्बिनीका सुनिल ‘आर्ट’ मा रमाउँदै आइतबार, चैत १०, २०८१ लुम्बिनी – बुद्धजन्मस्थल लुम्बिनीको चिनारी हो मायादेवी मन्दिर । बौद्धमार्गीहरु चाहन्छन् जीवनमा एक पटक मायादेवी अगाडि उभिएर तस्विर खिचौं । तर मायादेवी मन्दिरको काखैमा जन्मिएका सुनिल हरिजनले तस्विरमात्रै होईन मायादेवी मन्दिरको दुरुस्तै चित्र (आर्ट) गरेर आफ्नो अभिलाषा पूरा गरेका छन् । लुम्बिनी – बुद्धजन्मस्थल लुम्बिनीको चिनारी हो मायादेवी मन्दिर । बौद्धमार्गीहरु चाहन्छन् जीवनमा एक पटक मायादेवी अगाडि उभिएर तस्विर खिचौं । तर मायादेवी मन्दिरको काखैमा जन्मिएका सुनिल हरिजनले तस्विरमात्रै होईन मायादेवी मन्दिरको दुरुस्तै चित्र (आर्ट) गरेर आफ्नो अभिलाषा पूरा गरेका छन् ।

कान्तिको कायापलट : झुप्रोदेखि महलसम्म आइतबार, चैत १०, २०८१ विद्यार्थीको खोजीमा भौतारिनुपर्ने कान्तिले यो १५ बर्षमा काँचुली फेरेको छ । पहिले विद्यार्थी खोज्न शिक्षकहरु गाउँ गाउँ पुग्नुपर्‍थ्यो । अहिले अभिभावक, विद्यार्थीले विद्यालय खोज्दै यहाँ आउँछन ।शिक्षक, अभिभावकको चाहना हुने हो भने सामुदायिक विद्यालय नै पहिलो रोजाईँको विद्यालय बनाउन सकिन्छ भन्ने उदाहरण कान्तिलाई लिन सकिन्छ । शैक्षिक गुणस्तरमा सामुदायिक विद्यालय... विद्यार्थीको खोजीमा भौतारिनुपर्ने कान्तिले यो १५ बर्षमा काँचुली फेरेको छ । पहिले विद्यार्थी खोज्न शिक्षकहरु गाउँ गाउँ पुग्नुपर्‍थ्यो । अहिले अभिभावक, विद्यार्थीले विद्यालय खोज्दै यहाँ आउँछन ।शिक्षक, अभिभावकको चाहना हुने हो भने सामुदायिक विद्यालय नै पहिलो रोजाईँको विद्यालय बनाउन सकिन्छ भन्ने उदाहरण कान्तिलाई लिन सकिन्छ । शैक्षिक गुणस्तरमा सामुदायिक विद्यालय तर्फ कान्तिले नाम मात्रै कमाएन, कायापलट नै गरेको छ ।

लुम्बिनीको अन्तर्राष्ट्रियकरण : घुम्नैपर्ने सूचीदेखि आध्यात्मिक गतिविधिसम्म आइतबार, चैत १०, २०८१ द न्यूयोर्कटाइम्सले सन् २०२५ को घुम्नैपर्ने सूचीमा लुम्बिनी राख्ने अवस्था आउनुमा लुम्बिनीको आध्यात्मिक र अन्र्तराष्ट्रिय व्यक्तिहरुको भ्रमणले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ । द न्यूयोर्कटाइम्सले सन् २०२५ को घुम्नैपर्ने सूचीमा लुम्बिनी राख्ने अवस्था आउनुमा लुम्बिनीको आध्यात्मिक र अन्र्तराष्ट्रिय व्यक्तिहरुको भ्रमणले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ ।

भारत उडिसा प्रकृती मृत्यू प्रकरण : ‘प्रकृती स्मृतीमा सधैं जिवित रहन्छौं’ आइतबार, चैत १०, २०८१ फोन गर्दै प्रकृतीले ‘फेसबुकमा फोटो राखेको छु लाईक गर्नुनी मम्मी’ भनेकी थिईन । ‘यो बोली नै प्रकृतीको अन्तिम बन्यो’ सरिताले भनिन –‘मैलै त छोरी गुमाए, अन्य आमाहरुले गुमाउन नपरोस् ।’ फोन गर्दै प्रकृतीले ‘फेसबुकमा फोटो राखेको छु लाईक गर्नुनी मम्मी’ भनेकी थिईन । ‘यो बोली नै प्रकृतीको अन्तिम बन्यो’ सरिताले भनिन –‘मैलै त छोरी गुमाए, अन्य आमाहरुले गुमाउन नपरोस् ।’